Możliwości organizacji ratowniczych mimo niedostatecznej infrastruktury, m.in. braku przystani, pomieszczeń do pełnienia dyżurów i przechowywania sprzętu oraz właściwego wyposażenia, pozwalały na skuteczne wykonywanie zadań związanych z ratownictwem wodnym. Podstawowym problemem, negatywnie wpływającym na wykorzystanie potencjału wymienionych podmiotów, był brak systemu precyzyjnie określającego zasady ich funkcjonowania, zakres kompetencji i współdziałania, wzajemne relacje oraz sposób finansowania. Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa osobom pływającym, kąpiącym się w miejscach wyznaczonych oraz uprawiających sporty wodne został przypisany gminom, w czym wspierać je winno WOPR. Wskutek braku regulacji w podstawowych kwestiach oraz precyzji w obowiązujących przepisach, faktyczny zakres działania poszczególnych podmiotów, w tym organów administracji publicznej, praktycznie pozostawiony został ich uznaniu. W efekcie jedne gminy nawiązały ścisłą współpracę z organizacjami ratowniczymi, wspierały je finansowo, wydały przepisy prawa miejscowego zwiększające bezpieczeństwo, inne zaś nie podjęły działań. Nadzór nad ratownictwem wodnym należy do zadań Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Minister nie przedstawił jednak spójnej koncepcji funkcjonowania ratownictwa wodnego, nie opracował strategii i planów działania, nie określił potrzeb, celów ani sposobów ich realizacji. Przedsięwzięcia mające na celu poprawę funkcjonowania ratownictwa wodnego utrudniał również brak kompleksowej analizy stanu bezpieczeństwa w skali kraju oraz rzetelnej oceny jego sprawności. Poddane kontroli kąpieliska i pływalnie były prawidłowo zorganizowane i oznakowane. Ich liczba była jednak niewystarczająca. Ani jednego kąpieliska na obszarach wodnych nie zorganizowało 10 spośród 31 objętych badaniem jednostek samorządu terytorialnego. W ich miejsce powstawały dzikie kąpieliska. Większość utonięć miała miejsce na akwenach pozbawionych nadzoru służb ratowniczych. Bezpieczeństwa nie poprawiał fakt, iż systemy alarmowe służb państwowych oraz WOPR nie były zintegrowane i działały niezależnie. Nie uregulowano również kwestii powstania radiowego kanału, na którym mogliby porozumiewać uczestnicy akcji ratowniczych.
Nowe prawa i obowiązki
Według nowej ustawy osoby przebywające na obszarach wodnych obowiązane są do zachowania należytej staranności w celu ochrony życia i zdrowia własnego oraz innych osób, a w szczególności: zapoznania się z zasadami korzystania z danego terenu, obiektu lub urządzenia i ich przestrzegania, stosowania się do znaków nakazu i zakazu umieszczanych przez właściwe podmioty, zapoznania się i dostosowania swoich planów aktywności do umiejętności oraz aktualnych warunków atmosferycznych, użytkowania sprzętu odpowiedniego do rodzaju podejmowanej aktywności, sprawnego technicznie i zgodnie z jego przeznaczeniem i zasadami użycia, bezzwłocznego informowania odpowiednich służb ratowniczych lub właściwych podmiotów, o zaistniałym wypadku lub zaginięciu osoby oraz o innych zdarzeniach nadzwyczajnych mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo osób.
Za zapewnienie bezpieczeństwa na obszarach wodnych odpowiada: na terenie parku narodowego lub krajobrazowego – dyrektor parku, na terenie, na którym prowadzona jest działalność w zakresie sportu lub rekreacji – osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która prowadzi działalność w tym zakresie, na pozostałym obszarze – właściwy miejscowo wójt (burmistrz, prezydent miasta).
W ramach ratownictwa wodnego podejmowane są działania ratownicze, polegające w szczególności na: przyjęciu zgłoszenia o wypadku lub zagrożeniu, dotarciu na miejsce wypadku z odpowiednim sprzętem ratunkowym, udzielaniu kwalifikowanej pierwszej pomocy, zabezpieczeniu miejsca wypadku lub zagrożenia, ewakuacji osób z miejsca stanowiącego zagrożenie dla życia lub zdrowia, transporcie osób, które uległy wypadkowi lub są narażone na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia na obszarze wodnym do miejsca, gdzie jest możliwe podjęcie medycznych czynności ratunkowych przez jednostki systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, poszukiwaniu osób zaginionych na obszarze wodnym.
Do obowiązku zarządzającego kąpieliskiem, pływalnią oraz innym obiektem należy: wytyczanie strefy dla umiejących i nie umiejących pływać, wydzielanie brodzika dla dzieci, zapewnienie stałej kontroli lustra wody przez ratowników wodnych, utworzenie stanowiska do obserwacji lustra wody z brzegu i od strony wody, wyposażenie w sprzęt ratunkowy i pomocniczy oraz urządzenia sygnalizacyjne i ostrzegawcze (wzrokowe i słuchowe), oczyszczanie powierzchni dna obszaru przeznaczonego do kąpieli z wszelkich przedmiotów mogących spowodować skaleczenie lub inny wypadek, upowszechnianie zasad korzystania z kąpieliska, pływalni lub innego obiektu, zapewnianie przekazywania informacji o dopuszczalności lub zakazie kąpieli.
