Związek działa na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach^[1], ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej^[2], innych ustaw oraz Statutu ZOSP RP^[3]. Terenem działania Związku jest Rzeczpospolita Polska. Dla właściwej realizacji celów statutowych Związek może prowadzić działalność także poza granicami RP. Związek może współpracować i należeć do zagranicznych i międzynarodowych organizacji ochrony przeciwpożarowej.

      Związek posiada hymn, znak i flagę organizacyjną. Związek, jego oddziały oraz ochotnicze straże pożarne posiadają sztandary, pieczęcie, mundury, dystynkcje i odznaki. Uchwały w tych sprawach podejmuje Zarząd Główny ZOSP RP. Pismem Związku jest miesięcznik „Strażak”^[4].

     Związek opiera swoją działalność na pracy społecznej. Do prowadzenia swoich prac zatrudnia pracowników. Prezydium Zarządu Głównego ZOSP RP określa zasady zatrudniania pracowników.

[1] Tekst jednolity – Dz. U. z 2001 r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm. – zob. P. Sarnecki, Prawo o stowarzyszeniach. Komentarz, Kraków 2007.

[2] Tekst jednolity – Dz. U. z 2009 r., Nr .178, poz. 1380 z późn. zm.

[3] Statut dostępny na stronie internetowej ZOSP RP: http://www.zosprp.pl/?q=node/341.

[4] Strona internetowa czasopisma: http://www.strazak.org.pl/content/view/495/265/